ELEKTROLİZ KAPLAMA NEDİR?
Elektroliz kaplama; bir sıvı içinde çözünmüş kimyasal bileşikler ve elektrik akımı yardımıyla, iletken bir cisim üzerine bakır, pirinç, nikel, krom, altın, gümüş, kalay, çinko gibi element ve alaşımlarının dekoratif ve dayanıklılık amaçlı kaplanması işlemidir.
ELEKTROLİZ KAPLAMA NASIL UYGULANIR?
Elektroliz kaplama, genellikle polipropilen malzemeden yapılmış kaplama banyosu ya da tankı denen bir düzenek içinde uygulanır. Bu düzenek, çözünerek artı ve eksi yüklü iyonlara ayrılmış bir bileşiğin (Elektrolit) içine birbirine değmeyecek biçimde daldırılmış iki elektrottan oluşur. Elektrotlar bir akım kaynağına bağlandığında meydana gelen gerilim (elektriki alan), iyonları karşıt yüklü elektroda (kutup) doğru hareket ettirir. Karşıt kutupta yükünü dengeleyen atom veya moleküller elektrotta çökelir. Yani bir kutba(anot) kaplanacak metal, diğer kutuba (katot) kaplama yapılacak ürün bağlanır ve elektrik akımı verilir. Elektroliz sıvısı yardımı ile metal ürün iyonlaşarak kaplanacak ürünün üzerinde homojen bir tabaka ile birikmeye başlar.
ELEKTROLİZ KAPLAMADA KALİTEYİ NELER ETKİLER?
Elektroliz kaplama işleminde örneğin bu nikel kaplama işlemi ise kaplama banyosu içerisindeki çözeltide nikel sülfat, nikel klorür, borik asit, sakkarin, nemlendirici ürünler, parlaklık veren organik kimyasallar vs bulunur. Bu ürünlerin belirli bir oran ve dengede bulunması önemlidir ve kaplama işleminde birbirinden farklı hızlarda, bu kimyasallarda
eksilme olur. Bu eksilme düzenli olarak kontrol edilmeli ve ilaveleri yapılmalıdır. Kaplama banyosu belirli bir sıcaklık ve ph değerinde tutulmalıdır. Aynı zamanda her ürüne
göre değişen doğru elektrik akımı değerleri tespit edilmeli ve uygulanmalıdır. Kaplama işleminde kaplama yapılan ürün, kaplama sırasında veya ürün banyo içerisine
düştüğünde sıvı içerisinde çözülür. Bu durum kaplama kalitesini olumsuz etkileyen bir metalik kirlilik yaratır. Bu kirlilik sellektif işlemi dediğimiz bir yöntemle düzenli olarak
temizlenmelidir. Kaplama işlemi sırasında sıvı içerisinde kimyasal reaksiyonların sonucunda bir tortu oluşur, bu sebeple kaplama sıvısının düzenli olarak filtrasyon yapılması gerekir. Ayrıca iyi bir kaplama için hem kaplama sıvısı hem de kaplancak ürün özel bir sistemle hareket ettirilmedir. Kaplama kimyasalları farklı fiyat ve kalitelerde bulunur. İyi kalite hammadde kullanmak kaplama kalitesi için önemlidir. Kaplama yapılacak ürün, kaplama banyosuna girmeden önce temizlik ve yüzeyin aşındırılması gibi bazı ön işlemlerden geçirilmelidir. Bu işlemlerin de doğru ve eksiksiz yapılması kaplama kalitesi açısından önemlidir.
ELEKTROLİZ KAPLAMADA OLUŞABİLECEK HATALAR NELERDİR?
Eğer dekoratif bir kaplama yapılıyorsa, kaplama istenilen parlaklıkta veya görsel efektte olmayabilir. Kaplamanın yüzeye iyi yapışması sağlanmadıysa dökülme veya kabarmalar olabilir. Kaplamada istenmeyen pürüzlü bir yüzey çıkabilir. Kaplama kalınlıkları ve kaplamanın homojen yayılmasında sorun olabilir. Kaplamada lekelenmeler ve akma izi denilen hatalar olabilir. Kaplama renklerinde farklılıklar olabilir. Tüm bu hataların oluşmaması için kaplama prosesinin her aşaması düzenli kontrol edilmelidir. Eğer kaplama yapılacak ürünün belirli korozyon direncine veya belirli bir ölçü toleransına sahip olması isteniyorsa düzenli olarak test edilmeli ve raporlanmalıdır.
ELEKTROLİZ KAPLAMADA KALİTE HANGİ TESTLERLE VE NASIL BELİRLENİR?
Elektroliz yani metal kaplamada en çok kullanılan testler:
Tuz Testi: DIN standartlarına göre belirlenmiş özel bir makinada % 5 sodyum klorür içeren su buharında ürünler bekletilir. 96 saat sonucunda kaplamada herhangi bir problem görünmeyen bir ürün iç ortamda 10 yıl dış ortamda 2 yıl dayanıklı kabul edilir.
Yapışma Testi: Kaplama yapılmış ürün üzerine falçata gibi bir kesici ile kare şeklinde bir çizme işlemi yapılır. Parçanın bu bölümüne belirli yapışma değğeri olan özel bir yapışkan bant yapıştırılır ve çekilir. Kaplamanın yüzeye iyi tutunmuş olup olmadığına bakılır.
Termal Şok Testi: Kaplama yapılmış ürünün atmosferdeki veya bulunduğu ortamdaki ani sıcaklık değişimlerine dayanıklılığını ölçmek için yapılır. Uygulama yerindeki sıcaklık değişimine bağlı olarak ürün belirli bir sıcaklığa kadar ısıtılır ve test edilmek istenilen sıcaklıktaki suya daldırılır. Ani ısı değişimine uğramış parça kontrol edilir.
Aseton Testi: Kaplama yapılmış ürün aseton sürülmüş özel bir tüy bırakmayan pamuk bir test bezi ile sürekli olarak silinir. Kaplanmış ürünün 50 ila 600 çift (git-gel) sürtünme sonucunda yüzeyde herhangi bir problem olup olmadığına bakılır.